Het ritme van de getijdehaven

dinsdag 14 - zaterdag 18 juli

Na de festiviteiten in verband met de jarigen komen we langzaam weer in het relaxte vakantieritme, vooral bepaald door het weer. Bij mooi weer genieten we van een ontbijtje in de kuip, doen de boodschappen, maken af en toe schoon, een praatje met de buren, af en toe een fietstocht.

Om ons heen is het een komen en gaan van boten. Over het algemeen blijft men niet langer dan hooguit een paar dagen op Texel liggen. Het komen en gaan zorgt continu voor reuring. Wij hebben een prachtig plaatsje met ruim uitzicht op het in- en uitgaande verkeer. Met daartussendoor de havenmeesters die met hun felrode bootjes continu bezig zijn dit in goede banen te leiden en ervoor te zorgen dat iedereen een plaats krijgt tussen de langliggers, die we zo langzamerhand wel herkennen.

Waddenzee laag water

Als Waddeneiland midden in zee heeft Texel te maken met het getij. Niet iedereen weet dat het getij ontstaat door de aantrekkingskracht die zon en maan op het water uitoefenen. Dat heeft tot gevolg dat het water twee keer per dag hoog staat, een twee keer per dag laag, een eeuwigdurende cyclus die iedere dag een uurtje later valt.

zon en maan bepalen getij

Gemiddeld is het verschil tussen hoog en laag op Texel bij Oudeschild zo'n 1,5 meter, maar in Zeeland bijvoorbeeld 3 meter en aan het Engelse kanaal wel 6 meter. De wiskundige berekening is uitermate gecompliceerd. Rijkswaterstaat doet dit voor ons, en maakt prachtige tabellen voor elke plaats in Nederland van de te verwachten waterstand, en de tijdstippen van hoog- en laag water. De hoogte van de vloed en de laagte van de eb varieert doordat de stand van de zon en de maan elkaar kunnen versterken of juist tegenwerken. De maxima en minima heten respectievelijk springtij en doodtij.
Daarnaast is er nog de invloed van de wind (op- of afwaaiing) en de luchtdruk die de actuele waterhoogte bepalen, en dagelijks verschillen.

het stroomt hard...

Voor de Waddenzee hebben de hoogteverschillen in de waterstand op zee door het getij tot gevolg, dat er iedere 6 uur een geweldige hoeveelheid water de Waddenzee instroomt, die er vervolgens in 6 uur weer uitstroomt. De stroomsnelheden kunnen oplopen tot wel 6 km/u. Min of meer diepe stroomgeulen zijn daardoor uitgesleten. De Texelstroom is plaatselijk 26 m diep ! Achter een eiland waar de vloedstromen elkaar ontmoeten is de stroomsnelheid laag of zelfs afwezig.  Deze ondiepe gebieden heten wantijen.

De scheepvaart, en dus ook de recreatievaarders op de Waddenzee hebben continu te maken met de actuele waterstand en stroomsnelheid. Als je van A naar B wilt varen, moet je precies plannen, er moet voldoende water staan om niet vast te lopen, en je moet niet teveel tegen de stroom in moeten varen ! Het kan dus zo zijn dat je bij hoogwater met voldoende water over een ondiepte vaart waar een paar uur eerder de zeehonden nog lagen te zonnen.

Al dat rekening houden met waterstand en stroom heeft tot gevolg, dat  afhankelijk van de bestemming of het punt van vertrek, schepen rond een bepaalde tijd vertrekken of aankomen. Vandaar de kop boven de blog, het getij bepaalt voornamelijk het ritme van aankomst en vertrek.




Voor ons ligt het vertrek nog een tijdje in de toekomst, op vrijdag maken we een fietstocht naar de forten die ooit gebouwd zijn voor de bescherming van de rede van Texel. Helaas is de bebouwing in het begin van de vorige eeuw gesloopt. Maar Natuurmonumenten heeft in 1997 de basiscontouren weer zichtbaar gemaakt door de aarden wallen weer te herstellen.

Van de website :

'Stervormig fort vlak bij Oudeschild, aan de oostzijde van Texel. Fort de Schans heeft een bewogen geschiedenis waarin Willem van Oranje, de VOC en Napoleon een belangrijke rol hebben gespeeld. 

Willem van Oranje liet Fort de Schans rond 1574 aanleggen. Zo wilde hij Texel en de voor de scheepvaart belangrijke Rede van Texel beschermen tegen de Spanjaarden. Ook in de gouden eeuw was Texel een zeer belangrijk punt voor de scheepsvaart. Voor de rede lagen vaak honderden koopvaardijschepen van de VOC voor anker tot de wind gunstig was om uit te varen.

In 1811 liet de Franse keizer Napoleon Bonaparte het fort vergroten en werden twee steunforten gebouwd: Redoute en Lunette. De rest van zijn plannen kwam niet tot uitvoering en na de Franse tijd begint het verval. Rond 1930 graaft men zelfs de helft van het fort af om de grond te gebruiken voor dijkverzwaring! Gelukkig keert het tij en eind jaren 90 restaureert Natuurmonumenten de overgebleven helft van het fort.

Het fort is vrij toegankelijk voor wandelaars, van zonsopgang tot zonsondergang.
Wandel over het stervormige fort.Ontdek de rijke cultuurhistorie, zoals de resten van een eeuwenoud straatje en een kanon met traditioneel rolpaard uit 1809.'

Het kanon (waarschijnlijk gemaakt in Frankrijk) verkeert nog in goede staat, je zou er zo een schot mee kunnen lossen. De constructie van het gietijzeren kanon is interessant : om de kruitkamer zijn ter versterking heel vakkundig een aantal stalen ringen gekrompen.

Vlakbij ligt een kudde Franse 'Blonde d'Aquitaine' runderen, maar die zijn waarschijnlijk van recentere datum ! Met op de achtergrond natuurlijk de niet te vermijden Texelse schapen. Naar zeggen zijn er meer schapen (14000) dan inwoners op Texel....

Als we verder zuidwaarts fietsen richting natuurgebied,  raken we in de lokale Texelse politieke twisten verzeild. Wij zien niets bijzonders aan het pad op de dijk,  maar de lokale wielrenners die daar rondhangen, verkeren in opperste staat van opwinding. Het gemeentebestuur had een deel van de route die door een natuurgebied loopt, dichtgezet met grote stenen van hunebed formaat.

Zeer tegen de zin van de wielrenners, die hun rondje niet meer konden maken. Wat blijkt : vannacht hebben ze met groot materieel alles opgeruimd, de weg is weer vrij ! Wij geven ze een duim en vervolgen onze eigenlijk illegale fietstocht. Zelfs op Texel wordt politiek bedreven, zij het slechts op dorpsniveau !