donderdag 29 juni 2017

Friese binnenlanden (2)


Donderdag 29-6.  Als we ’s morgens wakker worden, horen we geen regen meer kletteren. Er is zelfs sprake van een zonnetje dat probeert door het wolkendek heen te breken. We maken haast, gaan snel even douchen en gooien net voor 9 uur de trossen los. Het ontbijt volgt onderweg wel. We liggen hier vlakbij de provinciale brug in de snelweg, die vanaf 9 uur beperkt geopend wordt. We varen als 2e schip in een klein konvooi van 4 schepen. Dat aantal maakt dat de bruggen die we onderweg tegenkomen, vlot geopend worden. Als je als eenling vaart, wil de brugbediening nog wel eens wachten tot er een tweede schip komt. Wij zetten flink het gas erop om de grote schepen te kunnen bijhouden, die hebben lak aan de maximum snelheid die hier afwisselend 6 en 9 km/u is.

Het openen van de bruggen zou vlotter kunnen als de bemanning van het eerste schip zou begrijpen dat de Friese brugwachters goed getraind zijn in het inschatten van de vaarsnelheid. Ze gaan de brug pas draaien op het moment dat de afstand zodanig is, dat de brug precies helemaal geopend is als je bij de brug bent, en je op je normale snelheid kunt doorvaren. Hiermee voorkomen ze onnodige wachttijd voor het wegverkeer.
Het vaste ritueel is : als je gespot bent, gaan de bruglichten rood-groen, als je dichtbij bent gaan de slagbomen dicht, de brug gaat open en de lichten gaan op groen. Onze voorligger remt bij nadering van een brug al ruim van tevoren af, en dan wacht de brugwachter tot je voldoende genaderd bent. De brugpassages duren dus onnodig lang, maar we hebben vakantie, en alle tijd.

In IJlst splitst het konvooi zich, een deel slaat af richting Sneek, en er sluiten schepen aan die net als wij richting Heeg varen. Bij Heeg draaien wij de Jeltesleat in (die tegenwoordig Johan Frisokanaal heet). Merkwaardig genoeg heet het aquaduct dat we passeren wel Jeltesloot aquaduct. Het is een van de vele aquaducten, die de provincie Friesland heeft gebouwd van de tientallen miljoenen euros, die de door de politiek gedwongen verkoop van hun aandeel in de publieke elektriciteitsmaatschappijen heeft opgeleverd. Een zegen voor de watersport en het wegverkeer ! 

Via het Koevorder meer, de Jaansleat, de Langweerder Wielen en de Jouster Sylroede arriveren we ruim voor twaalven in Joure, een jachthaven die bij de watersporters erg in trek is vanwege de strategische ligging. De winkelstraat met alle bekende ketens en supermarkten ligt op loopafstand, er kan water getankt worden, en de vuilwatertanks kunnen leeggepompt worden. Voor die laatste activiteit is opvallend weinig belangstelling, volgens mij pompen de meeste watersporters nog steeds de inhoud van hun toilet rechtstreeks het milieu in.

Voor de afname van stroom moeten we een SEP kaart aanschaffen. De bediening daarvan is in principe eenvoudig, maar vergt vooral bij de vergrijsde watersporters de nodige gewenning. Sommigen storten door onkunde meteen hun hele tegoed in de stroompaal, daar hebben anderen dan weer plezier van. Wij vinden nu ook zo’n aansluiting, en genieten van gratis stroom.

's Middags doen we inkopen bij de AH om de scheepsvoorraad op peil te brengen. Vanuit het nabijgelegen Akkrum komt Mariska met Thijs en Joris langs, altijd een feestje. John heeft vandaag een dienstreis naar Breda gemaakt, en komt even later ook aan boord. De ingrediënten voor de avondmaaltijd worden aangevuld bij de visboer. Door de eerste regendruppels van vandaag worden we naar de kajuit verbannen, maar de Compromis is zo ontworpen dat we daar met een groot gezelschap rond de uitklaptafel kunnen zitten. Als de familie huiswaarts keert, laat Mariska haar auto achter, daarmee rijden we morgen na de lunch naar Akkrum, en kunnen we op onze beurt daar mee-eten !






de gevaren route :


woensdag 28 juni 2017

De Friese binnenlanden


Woensdag 28-6.  Van de weersverwachting voor deze week worden we niet echt blij. Daarom gaan we vanuit Makkum binnendoor via het mooie Friese landschap en het uitgebreide waterwegstelsel in zuidelijke richting. Na het verlaten van de jachthaven gaan we eerst de tanks vullen met GTL, en varen dan naar de historische Makkumse sluis die de verbinding vormt tussen IJsselmeer en de Friese boezem. Op dat moment begint het al flink te regenen, en dat houdt voorlopig aan. Ik zit weliswaar goed waterdicht ingepakt te sturen, maar dat is toch niet wat je een hele dag wilt doen.
Over de kanalen liggen talloze bruggen, van tijd tot tijd moeten we er een passeren. Je hoeft bijna nooit te wachten, meestal draait de brug zodra je eraan komt. Maar de Friese brugwachters hebben pauze tussen 12:00 en 13:00,  dan draait er dus niets. 

Als we tegen twaalven ter hoogte van Bolsward zijn, besluiten we door de brug in de snelweg het stadje binnen te varen. Direkt na de brug zijn er mooie aanlegplaatsen met alle voorzieningen.
Tot onze verbazing treffen we daar de bemanning van een Duitse zeilboot, waarmee we op Texel vaak een praatje maakten.

Na de lunch wordt het droog, en kunnen we Bolsward te voet verkennen. Het is een van de kleinere Friese elfsteden, met maar 10.000 inwoners. Niettemin met een rijke historie in de letterlijke zin van het woord. Het is een Hanzestad, en kennelijk werd er hier vroeger heel veel geld verdiend. Het in 1613-1617 gebouwde stadhuis is een schitterend historisch monument.

Sinds de gemeente Bolsward wordt bestuurd vanuit Sneek, heeft het stadhuis nu de functie van museum. We maken een rondgang door het prachtige gebouw, alles is zoveel mogelijk in oude staat gelaten. Je voelt als het ware de historie op ieder vierkante meter. Hier werd vroeger overlegd over belangrijke beslissingen, en rechtgesproken door de vierschaar. We zijn zeer onder de indruk. Voor een inkijkje in het schitterende interieur : zie hier.


En ook de kerken zijn prachtige bouwwerken. In de Martinikerk met z’n magnifieke akoestiek staat het grote Hintz orgel. Het geldt als een van de mooiste orgels in Nederland, en is geliefd bij organisten, orgelkenners en platenmaatschappijen.

De grote Broerekerk uit de 13e eeuw, ooit gebouwd als kloosterkerk van de Minderbroeders, is helaas in 1980 door brand verwoest. Alleen de zware, kale muren en pilaren staan nog overeind. In 1986 werd het restant van de kerk als ruïne weer opengesteld, en in 2006 voorzien van een bijzondere glazen overkapping, een architectonisch kunststukje. Zo heeft de kerk weer een maatschappelijke functie gekregen, er vinden regelmatig diverse activiteiten plaats.

(voor geïnteresseerden voor een historische beschrijving van de monumenten : zie hier)

Als we weer terugkomen op de boot, begint het al snel weer te regenen. Er is voor de noordelijke provincies zelfs code geel afgegeven voor zware buien met hagel en onweer. Dat blijft Bolsward bespaard, maar er valt wel heel veel water. Pas later in de avond droogt het weer op. We hopen op iets beter weer voor morgen, we willen naar Joure.






de gevaren route :


maandag 26 juni 2017

Texel - Makkum


Maandag 26-6. De wekker gaat om 7 uur af, we gaan voor de laatste keer tijdens ons verblijf dit jaar in de mooie jachthaven van Oudeschild douchen. En dan de boot klaarmaken voor de reis over de Waddenzee naar de sluizen van Kornwerderzand, en van daaruit door naar Makkum. Het weerbericht voor vandaag ziet er veelbelovend uit, NW wind Bft 4, HW Oudeschild om 11:04, en springtij (dus veel stroom mee). Ideaal om te zeilen. Een laatste check in de machinekamer, alles ziet er perfect uit.

De zon staat al te branden aan de hemel, we slaan bij het kleine winkeltje op de jachthaven dat pas om 8 uur opent, nog even broodjes in en Irene zet een pot koffie voor onderweg. Dan gooien we de trossen rond half negen los. We liggen aan lager wal tegen de steiger, ingeklemd tussen een boot achter ons die twee meter te groot is voor z'n box, dus nauwelijks plek om weg te varen, maar met een creatieve manoeuvre komen we zonder kleerscheuren weg.

Nog in de haven hijsen we het grootzeil, en net buiten de pieren van Oudeschild worden we meteen opgepikt door de wind en de vloedstroom. Dit wordt een tocht om van te genieten ! We zien een aantal schepen voor ons varen, later sluiten er nog een paar achter ons aan. We hebben de tocht in deze richting al veel vaker gemaakt, en weten waar we buiten de betonde geul kunnen varen, dat scheelt een heel stuk nutteloos omvaren. Vlak onder Texel is er met deze wind nauwelijks zeegang, de Waddenzee is hier als een spiegel. Irene maakt een kort filmpje tijdens het zeilen :  https://youtu.be/90XVLxWfkHM

Hoe verder we richting de Friese kust komen, hoe meer de golven door de westenwind opbouwen. Dat doet de wind ook, in tegenstelling tot de verwachting dat de wind zou afnemen. Met schuin van achter inkomende golven giert de Chip behoorlijk, dat is hard werken voor de stuurman. Maar wel nog steeds reuze genieten. Vlak voor Kornwerderzand rollen we de genua in, we moeten hier gijpen en regelmatig van koers veranderen. Bepaald door het getij komt op dit tijdstip vanuit het Zuidoostrak en het Verversgat vanaf Vlieland en Terschelling, en uit de Boontjes vanaf Harlingen een kleine armada van schepen bij de sluizen van Kornwerderzand aan. Er liggen er ook al veel afgemeerd te wachten.

Binnen de pieren halen we het grootzeil naar beneden, en dan gaan de lichten voor de brug op rood-groen, wat betekent dat de brug klaargemaakt wordt om te draaien. Dat is een gelukkie, als je pech hebt lig je hier zo maar een uur of (veel) langer te wachten. De auto's staan al stil voor de slagbomen, en er ontstaat meteen een grote file. Iedereen op het water zet zich in beweging, altijd een nerveuze bedoening met schepen die denken dat ze niet meer meekunnen als ze niet met flinke snelheid naar voren scheuren. In de al openstaande sluis is het al niet anders. Met ons formaat boot kunnen we meestal tussen aan beide zijden aanleggende schepen ver naar voren doorvaren, aan dan aanleggen tegen een schip waarvan het formaat niet teveel afwijkt van het onze. Dit is nu niet anders.

Omdat het op de Waddenzee op dit moment hoogwater is, gaan we bij het schutten zo'n anderhalve meter zakken naar het IJsselmeerpeil. Dat betekent dat de meerlijnen waarmee je boot vastligt in de sluis, regelmatig gevierd moeten worden omdat je anders je boot ophangt. En dat gebeurt dus prompt met een groot motorjacht dat naast ons ligt, en een zeilboot achter ons. Dat gaat gepaard met veel paniek, geschreeuw, gekraak en het plotseling naar beneden vallen van het hangende schip als de vastgeknelde lijnen toch nog loskomen of zelfs doorgesneden moeten worden. Uiteindelijk valt vandaag de schade aan mensen en materieel mee.

De volgende verrassing komt als de sluisdeuren opengaan, het zoute water van de Wadden is zwaarder dan het zoete water van Het IJsselmeer. Er ontstaat dan een uitstromende onderstroom van zout water, en het bovenliggende zoete water stroomt met kracht de sluis in. Als je dan net je boot hebt losgegooid, en je bent niet verdacht op de stroom wordt je met een flinke snelheid op je achterligger gekwakt. Als je dit allemaal hebt doorstaan, kun je eindelijk de sluis uit. Sommige schippers zijn zo aan het eind van hun latijn, dat het even duurt voordat ze gaan varen....

Makkum is dan al in zicht, en met een koers van 116 graden vaar je zo op het havenkanaal van Makkum af. Irene  heeft telefonisch al een box geregeld, deze keer alpha 9, helemaal voorin de jachthaven vlakbij het toiletgebouw, zwembad en speeltuin. Als we in het kanaal bij het tankstation synthetische GTL diesel willen tanken, blijkt de laatste liter net verkocht te zijn. Tanken doen we dan maar bij vertrek.

Mariska belt, en vraagt of ze ons zal komen ophalen, en nodigt ons uit vanavond in Akkrum mee te eten. Gezellig !
Thijs is vandaag op schoolreis naar Appelscha, die halen we op. Er komt een ogenschijnlijk lege bus aan, alle kinderen zijn weggedoken. Als Thijs uitstapt, is hij verrast oma en opa te zien.
Irene draait nog even snel een was, en we genieten van een heerlijke lasagne-maaltijd. Als de zon al bijna onder is, brengt Mariska ons weer terug aan boord, einde van een prachtige dag.

De weerberichten voor de komende week zien er nogal somber uit, we gaan nadenken hoe we vanaf Makkum verder varen. Dinsdag lijkt het weer nog redelijk, we blijven een dagje liggen in de Makkum marina.

De vandaag gevaren route, en de waypointlijst met koersen uit de digitale kaart, die ik altijd op papier zet, voor het geval de elektronica ons onderweg in de steek laat :















zaterdag 24 juni 2017

Weekend aktiviteiten


Zaterdag & zondag 24/25-6.  Nu de zon zich zelden laat zien, de regen soms op het dek klettert, en de wind meestal door de verstaging huilt, hebben we ons tempo in een lagere versnelling geschakeld. We staan op ons gemak op, gaan naar de douche als de grootste drukte daar voorbij is, en gaan dan ontbijten op een tijdstip die voor een brunch niet zou misstaan. In de jachthaven is het ook duidelijk minder druk geworden nu de Pre-Sail voorbij is en het zomerweer het tijdelijk laat afweten.

Voor zaterdagmiddag hebben we kaartjes gereserveerd voor een concert van het Groot Mannenkoor Noord-Nederland in de Grote Kerk 'De Burgt' in Den Burg. De leiding is in handen van Martin Mans, Martin Zonneberg is de begeleider, beiden bekend van radio en TV. De aanvang is al om 15:30, want de zangers moeten op tijd met de veerpont weer naar de vaste wal.

We fietsen tegen de harde wind in naar Den Burg, waar de kerk al behoorlijk gevuld blijkt.
De kerk blijkt ook van binnen een indrukwekkend gebouw met een prachtige akoestiek. Het koor is een projectkoor, dat in Heerenveen oefent. Zelfs van Texel gaan enthousiastelingen naar Heerenveen voor de repetities. Het concert is een doorslaand succes.

We willen na afloop in een bekend lokaal restaurant gaan eten, maar door grote drukte is daar pas om 19:30 een plaatsje vrij. Dat vinden we te laat, we hebben geen zin in uren rondhangen in Den Burg. We spoeden ons met de wind in de rug terug naar Oudeschild, en gaan naar restaurant 'Het Pakhuus' aan de haven, waar we culinair erg verwend worden met een drie-gangen diner.

We zijn deze hele week al gezond bezig, we hebben alleen maar vis in allerlei variaties gegeten. En met al dat fietsen, zoals boodschappen doen bij de AH in Den Burg, zit het met de beweging ook wel goed. Dat is een goede compensatie voor het niet naar de sportschool kunnen gaan.


Door het slechte zomerweer is er tijd om in de geschiedenis van Oudeschild te duiken. In de Gouden Eeuw was er heel veel bedrijvigheid door de scheepvaart, een van de overblijfselen uit die tijd is de 'Zeemanskerk' aan de rand van het dorp. Helaas is ook veel verdwenen, zoals Fort 'De Schans', waarvan alleen de omtrekken in het veld nog te zien zijn, en de magazijnen van de VOC.

Het mooie witte Zeemanskerkje is tussen 1648 en 1650 gebouwd met geld afkomstig van de West-Friese steden, ze financierden de bouw met een bedrag van f 3.000,-. De grond voor de kerk en het kerkhof was door Lysbeth Gerrits voor f 525,- aan de opzieners van de gemeente verkocht. In het besluit van Gecommitteerde Raden van 20 november 1648 staat dat de kerk ‘bequaem gemaekt tot de oeffeninge van de ware Godsdienst’ moest worden.
Het kerkje dankt zijn naam aan het grote aantal zeelieden dat de kerk bezocht. In 1740 is de kerk uitgebreid met een uitbouw aan de noordzijde. De huidige gebruiker, de 'Waddengemeente', zegt hierover :

‘De kerk heeft een sterke band met een belangrijk deel van ons nationale verleden, namelijk de Gouden Eeuw. Door een enorme ontwikkeling van Hollandse handel over zee, was ‘t Schild, (zo werd in die tijd Oudeschild genoemd), een voorpost geworden van Amsterdam en de Zuiderzee havens. Honderden koopvaarders en oorlogsschepen lagen op de Rede van Texel ten anker. Alvorens de schepen uitzwermden over de wereldzeeën wachtten zij hier op gunstige wind, en om vers water te betrekken uit de Wezenputten aan het Skillepaadje. Dat water was van bijzondere kwaliteit. Het water bevat een hoge graad van ijzer, waardoor het niet snel bederft.

Dat wachten kon soms wel drie maanden duren. De bemanningen van de schepen zochten "vermaeck" aan de wal en op Zondag ging men naar de kerk, ook de admiraal, soms zelfs twee. In de Zeemanskerk. Om Gods woord te horen en vrome liederen mee te brommen. Admiraal de Ruijter kon niet meer zingen. Hij had zijn stem verknoeid met het schreeuwen van bevelen tegen de wind in en boven het kanongebulder uit. Datzelfde euvel was ook aanwezig bij admiraal Tromp.

In die tijd was er nog geen orgel in de Zeemanskerk. Wel een voorzanger. Meestal de bovenmeester. Die man gaf de toon aan en zette het psalm in. De gemeente volgde de voorzanger. Michiel Adriaensz de Ruijter en Cornelis Maartensz Tromp verbleven noodgedwongen gedurende het formeren van de vloot, steeds kortstondig in Oudeschild. Beiden schonken zij de kerk een koperen kaarsen kroonluchter. Waarschijnlijk is de derde kroonluchter afkomstig van de weduwe van Maarten Harpertsz Tromp.’

In de kerk hangt een Tien-Gebodenbord uit 1651, geschonken door de Zaanse schipper Van Glasko. Dit bord werd in 1994 gerestaureerd. Verder zijn er nog een aantal voorwerpen en ook grafstenen van schippers die de verbintenis met de maritieme historie duidelijk maken.
De kansel uit de kerk is origineel en dateert uit 1650. Voor de kansel ligt de grafsteen van de eerste predikant Antonius Damburgh.

Tegenover de preekstoel bevindt zich een rouwbord. Deze borden hadden de functie te laten zien wie de dode en zijn of haar status was. Het bord werd zo dicht als mogelijk bij het graf geplaatst. Het geschilderde wapenschild is gevuld met een lindeboom. Het betreft hier Hermannus Lindenhoff, oud 22 jaren, luitenant ter zee, verongelukt op 8 juli 1758 met het oorlogsschip "Orangewoudt". Het schip ging tijdens haar maidentrip door onbekende  oorzaak ten onder. Van de 200 bemanningsleden zijn er 106 verdronken, waarvan luitenant Lindenhoff en zijn collega Kaiser hier in de kerk zijn begraven.
Zie hier : http://onh.nl/nl-NL/verhaal/449/restanten-van-het-fregat-oranjewoud. Het wrak ligt niet ver van Oudeschild, aan de rand van de Texelstroom bij boei SO3 op 10m diepte. Aan de hand van teruggevonden delen van het wrak heeft men geprobeerd de oorzaak van de ramp te achterhalen. Er is hiervan een documentaire gemaakt, die ik helaas op internet (nog) niet heb kunnen terugvinden.

De historische kerkklok die in 1782 gemaakt was door Amsterdammer Pieter Seest werd in 1943 door de Duitsers geroofd en omgesmolten. Pieter Seest was de directeur van de Stadsgieterij in Amsterdam, en heeft veel kerkklokken en geschut gegoten. Zie hier

Op 23 november 1943 stortte vlakbij de kerk een Lancaster bommenwerper neer, waarbij alle zeven bemanningsleden om het leven kwamen. Ter herinnering ligt op een van de hoeken van het terrein rond kerk een gedenksteen met plaquette.




De kerk was in de jaren zestig van de vorige eeuw bouwkundig in een zeer slechte staat, en stond op instorten (zie bijgaande foto). Er is toen, en later in 1970-1971 een zeer uitgebreide restauratie uitgevoerd om het gebouw te behouden. De restauratie van de toren vond in 2001 plaats.
Sinds 1976 staat het gebouw als rijksmonument ingeschreven in het monumentenregister.

Sinds 1983 is de kerk een orgel rijk, afkomstig uit ’s-Gravenzande. Het dateert oorspronkelijk  uit 1887, is destijds gebouwd door Bakker & Timmenga, en in 1971 ingrijpend gewijzigd.
Het is een bijzonder orgel, anders dan gebruikelijk staan alle pijpen verdekt opgesteld. Het zichtbare orgelfront is van beschilderd hout.




Op zondagmorgen wonen we een kerkdienst bij in de Zeemanskerk, een bijzondere belevenis met veel buitenlandse gasten. Na de dienst hebben we gelegenheid het kerkje te bekijken, en hier en daar een praatje en een plaatje te maken.


Hiernaast en onder foto's van het rouwbord en  de grafsteen van luitenant Lindenhoff, de herdenkingssteen van de bommenwerper die vlakbij de kerk neerstortte, en de kroonluchter die Michiel de Ruijter schonk.

Op de kroonluchters prijken de familiewapens van de schenkers. Het familiewapen van de Ruijter is hem verleend toen hij door de Deense koning in de adelstand werd verheven, als dank voor zijn inbreng bij het verslaan van de Zweden in de Noordse Oorlog (1658-1660). Voor de Republiek was de tolvrije doorvaart van de Sont (Denemarken-Zweden) cruciaal. Als aandenken is in het familiewapen van de Ruijter de Deense vlag opgenomen. (zie ook hier)






vrijdag 23 juni 2017

Gevangen tussen lagedruk


Vrijdag 23-6. Zo mooi en stabiel als het weer de afgelopen tijd was, zo onvoorspelbaar is het nu geworden. Dat heeft alles te maken met de luchtdrukverdeling, we lagen steeds comfortabel in of zelfs tussen de hogedrukgebieden. En nu is er in heel west-Europa geen hogedruk meer te bekennen. Wat we wel zien is een sterk lagedrukgebied tussen IJsland en Engeland met in Europa verspreid kleinere lagedruk kernen. Met lagedruk heb je altijd harde wind en instabiel weer. Hoe dichter de isobaren bij elkaar liggen, hoe harder de wind.

Rond een lagedrukgebied heb je op het noordelijk halfrond luchtstromingen tegen de wijzers van de klok in, waarbij de windrichting globaal de loop van de isobaren volgt. Vanaf de Noordzee zien we dus door die luchtstroming een aantal fronten, zowel warmte- kou- en occlusiefronten op ons afgestuurd worden. Die laatste zijn voor de watersport de gevaarlijkste, ze gaan bijna altijd gepaard met onverwacht sterke windstoten en zware regenbuien, en vaak onweer. En op zee, waar de wind niet wordt afgeremd door bomen of gebouwen, vormen zich snel oncomfortabel hoge golven.

Praktisch betekent het voor ons, dat we zeker tot maandag op Texel blijven liggen, En afhankelijk van de daarna verwachte ontwikkeling, varen we ofwel naar Vlieland of naar Makkum aan het IJsselmeer.

's Avonds is er sprake van een vreemd natuurverschijnsel : er valt zomaar water uit de lucht. Dat schijnt lang geleden wel vaker gebeurd te zijn.




donderdag 22 juni 2017

Pre-Sail 2017 Den Helder (2)


Woensdag 21-6. In de oorspronkelijke plannen zouden we vandaag naar Vlieland vertrekken. De Pre Sail maakt hier in Oudeschild aan activiteiten zoveel los, dat we hebben besloten nog een paar dagen op Texel te blijven. Dat is natuurlijk geen straf met het mooie weer dat nu al zo lang duurt. De langetermijn weersverwachting baart wel enige zorg, vanaf donderdag wordt er veel wind verwacht en duidelijke lagere temperaturen. Pas maandag is er minder wind, en daarna is het zeer onzeker met mogelijk storm.

In de loop van de ochtend lopen er nu steeds meer 'Sail' gerelateerde schepen de haven binnen, er is veel volk op de been en er heerst een gezellige sfeer. Er zijn muziekpodia opgezet met een indrukwekkende hoeveelheid geluidsapparatuur. En wat treffen de organisatoren het met het weer, stel je voor dat er storm en regen zou zijn, dan komt er geen kip kijken. De hele grote schepen blijven buiten de haven voor anker liggen, daar is in de haven geen plaats voor, en ze hebben waarschijnlijk ook geen zin in brokken zoals de Bulgaren hebben veroorzaakt.

Na de lunch laten we de drukte achter ons en gaan per fiets langs de Waddendijk richting Oosterend. Halverwege moeten we een omleiding volgen, overal op Texel wordt gewerkt aan dijkverhoging. Aannemer Boskalis heeft een hele dam aangelegd tot in het vaarwater om per schip de benodigde materialen te kunnen aanvoeren. Ondanks de omleidingen geraken we na enkele kilometers in Oosterend.

De Maartenskerk, die je al van ver ziet, is het oudste godshuis van Texel. De kerk stamt nog uit de vikingentijd, getuige het dichtgemetselde toogje aan de kant van het Kerkplein, het 'Noormannenpoortje'. Maar die naam zal wel legendevorming zijn, want toen de bouw begon (12de eeuw), was er al een eeuw geen Noorman op rooftocht meer langsgeweest.

Scandinaviërs handelden lang nadien wel met Oosterend. Aan het Kerkplein 6 kwamen in 1987 bezegelde documenten tevoorschijn anno 1717 met Zweedse vrachtbrieven en een vrijpas voor houthandelaar en kapitein Jacob Knaap die hier woonde. De meeste huizen in Oosterend zijn minder voornaam, met hun houten topgeveltjes, de armoedige vissers konden geen stenen pui betalen. 


Op 6 april 1945 begon hier de Russenoorlog, de opstand van krijgsgevangen Georgiërs, die in Duitse krijgsdienst waren getreden. In het zicht van Duitse capitulatie probeerden ze hun hachje te redden. Die ochtend deed een boerenknecht in hoeve 'De Goede Verwachting', in alle vroegte een gruwelijke vondst: allemaal gekeelde Moffen. Ze waren afgeslacht door de Russen, als startsein voor een guerrillaoorlog die doorging toen Nederland al bevrijd was. De strijd zou duizend doden duren. In Oosterend riskeerden burgers hun leven door Russen te laten  onderduiken. Op de zolder van enkele huizen staan nog Georgische letters, door onderduikers in de hanenbalken gekerfd.

Tegen de dijk aan ligt Nieuweschild, ooit een dorp vol loodsen voor de havens van Oost en Oudeschild. Het rook er naar slik en vis en teer. Nieuweschild had óók een haven, sinds 1844, maar die verzandde binnen een paar jaar. Het dorpje verviel.
Toch streefden de Strender (Oosterend) vissers die uit Skil (Oudeschild) voorbij. De socialistische vissers uit Oudeschild hadden minder op met winstmaken, met hun kleinere gezinnen was er minder goedkoop personeel voor op de kotter. En de Oosterenders waren gereformeerd, die hadden een roekeloos godsvertrouwen. Zo trokken ze de lucratieve Noordzee op, schaften motoren aan terwijl de vissers uit het Rode Dorp bleven zeilen. Oosterenders bleven 's nachts op zee, de Oudeschilders gingen 's avonds liefst voor anker bij Kaap Kont, bij moeder de vrouw.  (deze info deels ontleend aan een artikel in Dagblad Trouw)

's Avonds storten we ons in het feestgedruis bij de haven van Oudeschild. Verschillende muziekgroepen treden op. In het programma staat Ali B. aangekondigd, maar die is verhinderd en heeft Ogene als vervangers geregeld, tot groot enthousiasme bij de in groten getale aanwezige jeugd. De afsluiting vindt plaats door een band die zoveel herrie maakt dat onze trommelvliezen protesteren. We zoeken de stilte van de jachthaven weer op.



Donderdag 22-6. Vandaag gaan de schepen die deelnemen aan Sail voor anker in de Texelstroom voor Oudeschild. In de Gouden Eeuw was dit een normaal schouwspel, Texel was de drukste rede ter wereld. Vandaag is dat minder, de kleinere schepen gaan door de harde wind zo tekeer dat ze meteen doorvaren naar Den Helder. Alleen de grotere schepen gaan voor anker. Vanuit Oudeschild is het een komen en gaan van alles wat varen kan, en waarmee betalende gasten langs de voor anker liggende schepen kunnen worden vervoerd. Ook de loodsbotter 'Texelstroom' doet mee.

We gaan lekker op een terrasje zitten om de drukte comfortabel te kunnen bekijken. Intussen zien we in de verte donkere onweerswolken zich klaarmaken om onze kant op te komen. De KNRM gaat rond en adviseert iedereen die met eigen boot buiten rondvaart, naar de haven terug te keren.
Als wij weer terug aan boord zijn, barst het onweer met harde windvlagen los. Na de regen is de temperatuur meteen een stuk lager. De harde wind zullen we voorlopig wel niet meer  kwijtraken, op de weerkaart zien we een hoop ellende onze kant opkomen ....

dinsdag 20 juni 2017

Pre-Sail 2017 Den Helder (1)


Dinsdag 20-6. Vandaag worden we op de Wadden geconfronteerd met veel wind en weinig zon, en dat terwijl de rest van Nederland zucht onder tropische temperaturen. We danken dit aan de passage van een koufront aan de rand van een naderend hogedrukgebied. Zelfs in de havens is het onstuimig, door de harde NO wind lopen de golven recht de haven in, en liggen de schepen behoorlijk te schommelen. In de jachthaven hebben we daar gelukkig nauwelijks last van.

Vanaf morgen wordt het een drukte van belang in Oudeschild vanwege de Pre-Sail die hier plaatsvindt, als integraal onderdeel van Sail Den Helder 2017 (zie http://www.saildenhelder.nl/schepen.html). In het dorp gonst het van activiteit, er wordt o.a. een podium opgericht voor een optreden van Ali B. als afsluiting van de Pre-Sail.
Op de website van Pre-Sail staat de volgende ronkende tekst :
"De Pre-Sail bij Texel belooft een geweldig spektakel te worden op 21 en 22 juni 2017. Net als in de Gouden Eeuw gaan bij Oudeschild grote aantallen imposante tallships voor anker. In  de Gouden Eeuw was dit de drukste ankerplaats ter wereld. De Pre-Sail is een feest op zich, met topartiesten als Ali B. een gezellige Sailmarkt, rondvaarten langs de zeilschepen en veel meer. Op 22 juni vertrekken de schepen naar SAIL DEN HELDER"

Er liggen nu al een paar bijzondere schepen in de haven, de Bulgaarse 'Royal Helena' , de Portugese replica 'Boa Esperanza', en de Spaanse 'Nao Victoria', een replica van beroemde 'Victoria'
De 'Victoria' was één van de vijf schepen, die op 17 september 1519 onder bevel van Ferdinand Magellaan vertrokken voor een reis om de wereld in westelijke richting. De andere vier schepen waren: De Trinidad (55 bemanningsleden), De San Antonio (60 bemanningsleden), De Concepción (45 bemanningsleden) en de Santiago (32 bemanningsleden). De Trinidad was het vlaggenschip van Magellaan. De Spanjaarden hadden samen met de Portugezen de wereld verdeeld ; Spanje mocht alleen naar het westen. Ze waren op zoek naar een doorgang naar Indië, voor de lucratieve handel in specerijen. De Victoria was het enige schip dat de barre reis voltooide (zie ook hier)

Onder de leiding van Juan Sebastián Elcano keerde de Victoria op 6 september 1522 met slechts 18 bemanningsleden terug in Spanje. De Victoria was het eerste schip dat een reis om de wereld heeft gemaakt, ook nog eens tegen wind en stroom rond Kaap Hoorn. Ze bereikten wel hun doel, de Molukken. ze kwamen terug via Kaap de Goede Hoop. Dankzij de dagboeken van Antonio Pigafetta is bekend wat er allemaal gebeurd is tijdens de ontdekkingsreis, die bestond uit een aaneenschakeling van gruwelijkheden.

De 'Nao Victoria' heeft hier in Oudeschild duidelijk minder geluk dan z'n illustere voorganger. Bij binnenkomst is de 'Royal Helena' (voor het eerst op reis buiten de Zwarte Zee) in de haven door de harde wind uit de koers geraakt, en heeft de 'Nao Victoria' in de flank geraakt met z'n boegspriet, waardoor aan beide schepen flinke schade is ontstaan. De 'Nao Victoria' heeft een gat in de romp, bij de 'Royal Helena' is de verstaging van de boegspriet beschadigd, en is het boegbeeld bijna volledig verdwenen. Zie hier voor een video.

Onderstaand een aantal sfeerplaatjes. De op een na laatste foto is van de binnenlopende 'Aphrodite', duidelijk geen sinecure bij 5 Bft dwarswind en een gierende ebstroom dwars op de havenmond. We zagen de roerganger als een wildeman aan z'n stuurwiel draaien om een onvrijwillige klapper tegen de beschoeiing te voorkomen.
Op de laatste foto is de grote drukte met de bruine vloot te zien. Het is niet duidelijk of ze komen voor de Pre Sail, of gewoon schuilen voor de harde wind.

De 'Tres Hombres' wacht de drukte van de komende dagen niet af, en vertrekt met gunstige wind zonder motor onder zeil (met een klein beetje hulp) alvast naar den Helder : zie hier












maandag 19 juni 2017

Vaderdag weekend


Zaterdag 17-6. Vandaag komen  Mariska, John met zonen Thijs en Joris en Louise, Louis met zonen Arnold en Bart naar Texel. Het is een gezellige drukte, en als iedereen rond koffietijd aan boord is ligt de 'Chip' tot over z'n merk in het water en maakt de Nespresso  machine overuren.
Opa wordt door de daughties verwend met heerlijke Friese worsten van de Akkrumse slager Spijkerman (ooit nr. 1 in Nederland) en een prachtig Rituals pakket.

Het weer werkt na een aanvankelijke aarzeling geweldig mee. De jongens hebben het al gauw druk met krabben vangen, en de speeltuinen rond de jachthaven. Voor Thijs maken we een fotoserie van hoe je een krab vangt, z'n juf op school wil dat precies weten, en Thijs mag dat maandagmorgen in de klas vertellen.

Bij de lunch worden vele monden gevoed met AH weekendbroodjes en natuurlijk de niet te versmaden nieuwe haring. Onze spaarkaart bij de viswinkel is bijna meteen vol.  In de loop van de middag verkassen we naar het strand bij Paal 15, waar de jeugd zich geweldig vermaakt met typische strandactiviteiten. John vult voor de gelegenheid de hoeveel scheppen aan, daarmee verbouwen we met z'n allen het hele strand. Joris heeft z'watervrees verloren en kan geen genoeg krijgen van de zee en de plassen op het strand.

We hebben om 16:30 een tafel gereserveerd in strandpaviljoen Paal 15. John en Mariska hebben 's avonds nog een feest in Akkrum, en willen graag de boot van 18:00 terug naar Den Helder. Het is zo gezellig tijdens het eten dat het de boot van !9:00 wordt.

Louise en Louis hebben met pijn en moeite een B&B in Oosterend kunnen vinden. Op heel Texel zitten alle accomodaties vol in verband mer het WK windsurfen en de komende Sail Den Helder, waarvan de pre-Sail in de komende dagen zich voor Oudeschild afspeelt. Arnold en Bart blijven gezellig op de 'Chip' slapen, voor de jongens en oma en opa geen straf.

Zondag 18-6. Als we 's morgens niet al te vroeg wakker worden, doet de zon alweer z'n best om er een warme dag van te maken. We huren op de jachthaven we gelijk 2 tandems voor de Ouderkerkers, wij houden het op onze vouwfietsen We gaan fietsen naar strandpaviljoen Paal 9, het meest zuidelijke paviljoen op Texel. Onderweg passeren we het schattige plaatsje Hoorn, waar de tijd lijkt te hebben stilgestaan. Bart en Louis ontpoppen zich als ware coureurs !

Het strand is hier door de voorjaarsstormen behoorlijk afgeslagen, nu met hoogwater is er maar een smal strookje zand over. Maar dat mag de pret niet drukken, naar een hartversterkertje in een strandtent gaan we flink aan de slag om het strand te verbouwen. Als de magen beginnen te knorren trakteert Louise ons ons op een heerlijke lunch in paviljoen Paal 9.  Daarna weer terug naar de strandactiviteiten. Als de jongens moe zijn van het scheppen, doen we een poging Bart te begraven.

Rond 4 uur stappen we weer op onze fietsen en aanvaarden we de terugtocht naar Oudeschild. We halen bij de haven nog even haring bij onze vaste leverancier, de spaarkaart voor gratis haring is al bijna vol ! Even na half zeven zwaaien we de jongelui uit, als ze op weg gaan naar de veerboot van 7 uur. Daar wacht hen een verrassing, er staat zo'n file te wachten, dat ze pas met de boot van 8 uur mee kunnen....

Opa en oma nestelen zich bij terugkomst aan boord op de banken in de kuip met een goed boek, het was een enerverend weekend maar ozo gezellig ! We kijken nu al uit naar het Texel-familieweekend van eind september.
's Avonds om 22:00 vaart traditioneel de Oudeschilder vissersvloot uit, we fietsen naar het havenhoofd om niets van het schouwspel te missen. Er staan zoals altijd best veel mensen. Het wordt een teleurstelling, zegge en schrijve een visserschip verlaat de haven. Een andere is eerder vertrokken, en de nog overblijvende vertrekken pas na middernacht. Deze traditie is dus vanaf nu ten einde.


vrijdag 16 juni 2017

Rond de jachthaven Oudeschild


Vrijdag 16-6. We worden wakker als de wind door de verstaging huilt. Zoals verwacht trekt er een zone met harde wind over ons land. De wind is (zuid)westelijk, wordt aangevoerd over het koude zeewater, en dat voel je. Er schijnt wel een lekker zonnetje, als je uit de wind bent is het meteen aangenaam. We doen rustig aan, ontbijten met oma's muesli in de kuip, gaan lekker douchen en doen vervolgens inkopen bij de lokale Spar en de viswinkel. Voor de lunch nemen we broodjes mee en opnieuw een paar van die fantastische nieuwe haringen.

Als we 's middags op de fiets stappen, weerhouden wind en temperatuur ons van een lange fietstocht.
Aan de havenkade ligt de Texelse vissersvloot van grote Noordzeekotters. Jaren geleden is door de Texelaars met veel vallen en opstaan overgeschakeld op een nieuwe techniek : pulsvissen. Hierbij wordt voor het net een grote vleugelvormige balk (de gepatenteerde 'Sumwing') vlak boven de zeebodem voortgesleept, die door draden elektrische pulsen uitzendt. Hiervan schrikken de vissen, springen omhoog en zwemmen zo het net in. Vroeger werden daarvoor schrikkettingen gebruikt, die over de zeebodem werden gesleept.

In vergelijking met de 'oude' techniek wordt met pulsvissen veel minder brandstof gebruikt, wordt de zeebodem niet beschadigd en wordt er minder jonge bijvis gevangen.
Alleen maar voordelen zou je denken, maar zo denkt de EU niet. Omdat de Nederlandse vissers nu een concurrentievoordeel ten opzichte van met name de Franse vissers hebben, heeft de EU een verbod op pulsvissen aangekondigd. Een grote schande, waar Nederland niet hard genoeg tegen kan protesteren !

Daarna rijden we richting havenhoofd, en zien daar vlakbij een mooi houten dwarsgetuigd zeilschip liggen. Het blijkt de brigantijn 'Tres Hombres' te zijn, een tien jaar geleden tot zeilend vrachtschip verbouwd oud vissersschip.  We hebben het schip gisteren bij Den Helder voor anker zien liggen, toen we onderweg  waren naar Oudeschild. Maar we hadden geen idee welk bijzonder schip daar lag.

Het is een jongensdroom van drie man :  Andreas, Jorne en Arjen. Vandaar de naam 'Tres Hombres', het voorbeeld voor Fair Transport, zeetransport alleen met behulp van de wind. De 'Tres Hombres' heeft geen motor, en is dus CO2 emissievrij. De vaarroute is tussen Nederland, Portugal, het Caraïbisch gebied en Amerika. Ze vervoeren rum, gin, koffiebonen, cacao en olijfolie.

De romp van de 'Tres Hombres' stamt af van een in 1943 gebouwde Engelse mijnenveger. De huidige eigenaren vonden het schip verbouwd tot vissersschip in Delft, sloopten de motor eruit, en transformeerden het tot het schip in huidige vorm. We treffen een ijsje etende eigenaar Arjen op de kade, en horen de hele geschiedenis en mooie verhalen van hem persoonlijk. Wat een ontmoeting !

De eerste twee foto's hieronder, en een indruk van de varende 'Tres Hombres' staan op hun facebook pagina :

https://www.facebook.com/Fairtransport.Shipping.Trading/videos/vb.966478293377203/1750903861601305/?type=2&theater